Kronika Cesarstwa Rzymskiego, Kroniki Najjaśniejszego Cesarstwa Rzymian - kronika Kosmy IV wydana w 1594 w Konstantynopolu, uważana za jedno z najważniejszych dzieł historycznych późnego renesansu.
Dzieło patriarchy rozpoczyna się w czasach Oktawiana Augusta. Poprzez kolejnych władców dochodzi do podziału w 395r. Następnie skupia się na cesarzach wschodniorzymskich. Kronika kończy się w roku 1594 na koronacji Jakuba (fragment dodany przez współpracownika autora).
Chronograf opisuje głównie dzieje cesarstwa, jednak w niektórych fragmentach wspomina o ważnych wydarzeniach poza granicami imperium.
Podział[]
Kronika jest podzielona na dwanaście ksiąg ułożonych chronologicznie, jednak w takiej kolejności nie były pisane. Najprawdopodobniej pierwszymi księgami były te dotyczące wydarzeń od X wieku (najpewniej taki zakres miała obejmować w pierwotnym zamyśle, te fragmenty też są bardziej rozbudowane, niż dodane później księgi).
Prolog[]
Wstęp do kroniki został napisany lub znacząco zmodyfikowany przez skrybę, gdyż wraz z wieloma innymi fragmentami, nazywanymi skrybowymi, różni się od stylu patriarchy (o wiele więcej kolokwializmów, neologizmów i częściej pojawiające się konstrukcje gramatyczne charakterystyczne dla języka mówionego). Nawiązuje on do wielu wcześniejszych kronikarzy, między innymi Anny Komneny czy Michała Psellosa.
Księga I[]
Historia zaczyna się